Voordat we beginnen, even een disclaimer: het kan zo maar zijn dat ik inmiddels lijd aan beroepsdeformatie, ik baseer onderstaande inzichten natuurlijk op de gesprekken die ik in de loop van de jaren heb gehad met cliënten. Die komen niet voor niks in therapie. Dus misschien heb ik het mis, en is mijn blikveld te nauw, en zijn er vele voorbeelden die het tegendeel bewijzen. Ondanks dat, doe er je voordeel mee!

Op het punt waarop je vastzit in je relatie, je je niet gezien voelt, kom je die ene collega tegen. Er is een klik: de aandacht die je thuis niet krijgt, krijg je bij hem of haar wel. De gesprekken worden intiemer, je voelt je gezien en begrepen. Langzamerhand gaan de appjes richting flirten. En dan is er een point-of-no-return, de eerste kus, de eerste liefdesverklaring, de eerste hotelkamer. Je hebt een affaire. 

Inmiddels ben je tot op het bot verliefd. Je partner weet van niks, want je wilt hem of haar niet kwetsen, de kinderen niet kwetsen, niet door de schaamte en schuld heen die je voelt. 

Na een bak ellende, je partner heeft je betrapt, je hebt het opgebiecht, of je hebt de relatie ‘keurig’ zonder iets te zeggen beëindigd, en kun je eindelijk verder met je nieuwe liefde. Verliefd en gelukkig ga je samen verder, trek je bij elkaar in. 

Maar dan ontstaan de eerste haarscheurtjes, de eerste ruzies, onbegrip. Moeilijke verhouding met elkaars kinderen, elkaars familie en vrienden. En niet lang daarna de conclusie, dit werkt ook niet…

Waarom eigenlijk niet? 

1. De spanning als lustopwekker

Een moeizame, uitgebluste relatie legt het snel af tegen de spanning van een frisse verliefdheid. Over die verliefdheid later meer. Het stiekeme van het vreemdgaan werkt als enorme versterker van verliefde gevoelens, en ook lustgevoelens. 

Denk ter vergelijking even terug aan verstoppertje spelen als kind, het kijken van een spannende film, of de minuten vlak voor je spreekbeurt. Wat was dat spannend, zo spannend soms dat je blaas ging opspelen! Die blaas zat niet opeens voller, maar kennelijk werkt de spanning als versterker van je gevoel. Verliefd zijn, flirten is op zich al spannend, tel daar het stiekeme bij op. Logisch dat je bij die ander gevoelens hebt die je bij je partner niet of niet meer hebt. 

Maar die spanning houdt een keer op. Enerzijds wennen we aan een bepaalde hoeveelheid spanning, waardoor we een hogere drempel ontwikkelen. Door die hogere drempel hebben we weer meer spanning nodig om dezelfde heftige gevoelens te hebben. Anderzijds wordt die ander je nieuwe partner, de spanning valt dus weg, en de relatie is niet meer stiekem.

2. Coconrelatie

In het vreemdgaan creëer je een soort virtuele werkelijkheid. Omdat de affaire geheim moet blijven, spin je samen een cocon waarin het warm, spannend en intens is. In die werkelijkheid laat je je van je beste kant zien, en fabriceer je samen een soort droomwereld over een gezamenlijke toekomst. Er is geen reality-check tot het moment dat je relatie openbaar bekend wordt. 

Mensen zijn geen op zichzelf staande individuen. Je zou kunnen stellen dat mensen een fluïde geheel zijn van de relaties die ze hebben met mensen om zich heen: ouders, kinderen, familie, vrienden, sociale omgeving. Die kom je in die virtuele werkelijkheid niet tegen, die zijn geen onderdeel van jullie cocon. 

De confrontatie met elkaars sociale omgeving vindt dus pas plaats als je besluit samen verder te gaan. En dan blijken die twee echte werelden helemaal niet zo gemakkelijk in elkaar te schuiven: Vrienden die niet uit de voeten kunnen met je nieuwe partner, kinderen die maar moeizaam kunnen omgaan met de nieuwe situatie, wederzijdse ouders die zich hebben gehecht aan je ex-parter, maar ook zie je hoe die ander omgaat met jouw omgeving en dit valt je tegen. Hij/zij is toch niet zo leuk als je had gedacht/gehoopt. 

3. De zekerheid dat de ander niet te vertrouwen is

Als je een affaire aangaat weet je een aantal dingen zeker:

• Ik ben in staat mijn partner te bedriegen, die ander doet dit ook en/of is ok met het feit dat ik mijn affaire geheim houdt. 
• Als ik ontevreden ben met mijn relatie, ga ik op een gegeven moment uit contact met mijn partner en sta ik open voor een affaire. Dit geldt vaak ook voor die ander. 

Die zekerheid staat natuurlijk niet op de voorgrond, want je bent nog verliefd. Maar als je relatie langer duurt en je zet stappen naar bijvoorbeeld samenwonen, wordt de relatie vanzelf ‘gewoner’. Kleine ergernissen waar je nu nog overheen leeft, worden groter. En dan kom je zomaar uit op het punt waar je in je vorige relatie was. En dan kan de twijfel erin hakken: 

‘hoe kan ik jou ooit vertrouwen, want ik weet dat jij goed kan liegen en bedriegen, en dat je in staat bent een affaire te hebben.’ Of ‘Als het moeilijk wordt, vécht jij dan voor onze relatie, of piep je er (weer) tussenuit?’

Je weet je dus nooit helemaal veilig bij die ander, het hechtingsproces is dus altijd voorwaardelijk. 

Je relatiefundament is gebrekkig gelegd, en dit gaat een keer een rol spelen.

4. Verliefdheid als iets wat je mist in jezelf in plaats van in de ander

Bijna iedereen in een vaste relatie wordt wel eens verliefd op iemand anders, of heeft verliefde gevoelens t.a.v. iemand anders. Dit fungeert als het goed is als een wake-up call: ‘ik ben iets kwijt in mijn relatie, wat ik mis. Ik moet daarmee aan de slag.’

Vaak projecteren we dit gemis op onze partner. Logisch ook, omdat degene waarop je verliefd wordt vaak heel anders is dan je partner. Het lijkt dan dus te gaan over wat we missen in onze partner. Ik raak er steeds meer van overtuigd dat je verliefdheid gaat over wat je mist in jezelf! 

Voorbeeld: jij was in je relatie altijd al van de aanraking, de knuffels, etc. Je partner minder. Je wordt verliefd op iemand die ook van de aanraking, knuffels, etc is. Kan het zijn dat je dan de afgelopen tijd je wat hebt teruggetrokken uit de relatie, minder knuffelig en aanrakerig bent geweest? Kortom, mis je niet gewoon jezelf in de relatie met je partner?

Zie voor dit onderwerp mijn vorige blog.

5. Verliefdheid als psychose

De vergelijking is al vaker getrokken, innerlijke processen van verliefdheid lijken inderdaad op de innerlijke processen van een psychose (een toestand waarbij je de grip op de werkelijkheid kwijt bent, waarin je de wereld anders ervaart dan de mensen om je heen). 

De verliefdheid neemt zo’n ruimte in, en beïnvloedt zo je waarneming, dat je je niet kan voorstellen ooit nog gelukkig te zijn zonder die ander, of ooit nog gelukkig te kunnen worden met je partner. Opeens ‘zie’ je dat je eigenlijk nooit gelukkig bent geweest in je relatie, dat het eigenlijk nooit helemaal goed zat. Je kunt je niet voorstellen dat je ooit verliefd bent geweest op je partner. 

Daarbij verlies je de grip op de werkelijkheid: verliefdheid is een fase en gaat altijd weer voorbij (na een maand of 3 al). En ook al kun je je het nu niet meer voorstellen, zo verliefd was je ooit ook op je (ex-) partner. Je ervaart de wereld nu anders…

6. Onze situatie is uniek

Samen in je spannende cocon denk je dat deze ervaring uniek is en dat dit nooit meer stuk gaat. Misschien wel, maar misschien moet je punt 5 nog eens lezen….